พระมารีจีโพธิสัตว์ 摩利支天菩薩 เทพเจ้าผู้คุ้มครองแสงอาทิตย์และแสงรุ่งอรุณ
ท่านมีบทบาทสำคัญทั้งใน ศาสนาพุทธมหายาน, ศาสนาเต๋า, และยังปรากฏใน ลัทธิชินโตของญี่ปุ่น
พระองค์มีความโดดเด่นทั้งทาง “รูปลักษณ์” และ “พลังแห่งการคุ้มครอง”
ซึ่งสืบเนื่องมาจากแนวคิดเรื่อง “แสงที่มองไม่เห็นแต่คุ้มครองทุกสิ่ง”
ในศาสนาเต๋า พระมารีจีถูกยกให้เป็นหนึ่งใน ดาวศักดิ์สิทธิ์ของทิศเหนือ 北斗星君
หรือบางแห่งเรียกว่า 天妃摩利支 — เทพสตรีแห่งแสงสวรรค์
มีความเชื่อว่า พระองค์เป็น “มารดาแห่งดวงดาว” ผู้ให้กำเนิดพลังแห่งสุริยันและแสงฟ้า จึงเรียกพระนามท่านว่า โต้วหมู่หยวนจวิน หรือโต้วหมู่เทียนจุน ในภาษาจีนกลาง หรือ เต๋าบ้อหง่วงกุง เต้าโบ้หงวนกุน ในภาษาจีนแต้จิ๋ว เรียกสั้น ๆ ว่า โต้วหมู่ หรือเต้าบ๋อ 斗姆 เจ้าแม่แห่งดวงดาว ท่านเป็นพระมารดาแห่งดวงดาวทั้งหลายในจักรวาล
ท่านเป็นผู้ให้กำเนิดดวงดาวทั้งหลาย เป็นดวงดาวดวงแรกและ เป็นดวงดาวที่ใหญ่ที่สุด สถิตย์อยู่ ณ ศูนย์กลางแห่งจักรวาล
พระมารีจีโพธิสัตว์ เป็นมหาโพธิสัตว์ ตามความเชื่อของพุทธศาสนานิกายมหายาน ในคัมภีร์อวโลกิเตศวร การัณฑวยูหสูตรของธิเบตและอินเดียได้กล่าวไว้ว่า ก่อนที่จักรวาลจะเกิดขึ้นธรรมชาติแห่งพุทธก่อให้เกิดดอกบัวและในดอกบัวนั้นก็มีพระอาทิพุทธอุบัติขึ้น แล้วพระอาทิพุทธจึงแบ่งภาคเป็นพระอวโลกิเตศวรแล้ว พระอวโลกิเตศวรจึงได้สร้างเทพและศักติทั้งหลายขึ้น ก่อนที่เทพและศักติทั้งหลายจะสร้างโลก ซึ่งต่อมาพระอวโลกิเตศวรได้จำแลงภาคเป็นพระแม่กวนอิม โดยเชื่อว่า พระมารีจีโพธิสัตว์ คือ อวตารของพระแม่กวนอิม
ตามความเชื่อของเต๋า พระมารีจีโพธิสัตว์ คือ มารดาแห่งกลุ่มดาวเหนือ ทั้ง 7 หรือ ดาวปักเต้าชิกแซ 北斗七星 ผู้ควบคุมความตาย และกลุ่มดาวประจำทิศใต้ทั้ง 6 หรือ หนานเต้าลักแซ 南斗六星 เทพผู้ควบคุมการเกิด หรือ เทพหน่ำซิ้ง ปักเต้า
ลักษณะโดยทั่วไปของ “พระมารีจีโพธิสัตว์” (摩利支天菩薩)
พระวรกายและอิริยาบถ โดยมาก ปรากฏในลักษณะเทพสตรี มีพระวรกายงดงาม สง่างาม
แต่ในบางนิกาย เช่นสายวัชรยาน หรือศิลปะญี่ปุ่น จะปรากฏเป็น บุรุษนักรบ
สีพระวรกาย: มักเป็นสีทอง หรือสีแดงอ่อน
แสดงถึงพลังแห่งแสงอาทิตย์ยามรุ่งอรุณ
จำนวนพระพักตร์และกร
โต้วหมู่ มี สามพระพักตร์ (แสดงถึงอดีต ปัจจุบัน อนาคต และมี หกกร หรือมากกว่านั้น (สื่อถึงอานุภาพที่แผ่ไปทั่วทิศ) ประทับบน ราชรถที่เทียมด้วยหมูป่าเจ็ดตัว หรือ ม้าเจ็ดตัว สื่อถึง “แสงอาทิตย์ทั้งเจ็ดรัศมี” ที่ส่องทั่วโลก
สัญลักษณ์และสิ่งทรงถือ
พระมารีจีโพธิสัตว์มักถือวัตถุศักดิ์สิทธิ์ที่เป็นสัญลักษณ์ของพลังแห่งแสง เช่น
คทา หรือ ตรีศูล อำนาจป้องกันภัยและขจัดอวิชา
ธงหรือกระจกแสง พลังแห่งแสงสว่างและความจริง
ดอกบัวหรือพระจักร สัญลักษณ์แห่งธรรมะและการตรัสรู้
พระสุริยันหรือรัศมีแสง ความเป็นเทพแห่งแสงรุ่งอรุณ
ตำแหน่งในคัมภีร์และความเชื่อ
พระมารีจีโพธิสัตว์เป็น หนึ่งในพระโพธิสัตว์ผู้ปกป้องพระธรรม ปรากฏในคัมภีร์มหายาน เช่น
《摩利支天經》 (Mólìzhītiān Jīng)
《金光明經》 (คัมภีร์แสงทองอันรุ่งโรจน์)
พระองค์ถือเป็นเทพที่สามารถ ทำให้ศัตรูมองไม่เห็นตัวของผู้ศรัทธา จึงได้รับการนับถือว่าเป็น “เทพแห่งการล่องหนและคุ้มครองภัย”
ในพุทธศาสนาแบบวัชรยาน (ธิเบต)
พระองค์ได้รับการยกย่องว่าเป็น “พระอาทิตย์ผู้ให้พลังแก่ชีวิต”
และเป็น เทพผู้พิทักษ์ของนักรบและพระโยคี
ในจีน พระองค์ถือเป็น เทพแห่งแสงรุ่งอรุณ (晨光之神) อยู่ในกลุ่มเทพ “ดาวเหนือ” ที่คุ้มครองดวงชะตาและความปลอดภัย
ในวัดจีน โดยเฉพาะสายพุทธมหายาน จะมีการบูชา “摩利支天菩薩” เพื่อขอให้พ้นจากเคราะห์ภัย อุบัติเหตุ และสิ่งชั่วร้าย
