ตำราพิชัยสงครามสุมาอี้

เล่า โจ ซุน รบกัน แต่ผู้ที่เป็นใหญ่ในเวลาต่อมาคือ ตระกูลสุมา โดยสุมาอี้ ซึ่งเป็นกุนซือของโจโฉ แต่ในภายหลังกลับก่อการกบฎ ตั้งตนขึ้นเป็นใหญ่ จนในรุ่นหลานคือสุมาเอี๋ยนสามารถรวบรวมแผ่นดินสามก๊ก ให้เป็นหนึ่ง ก่อตั้งราชวงศ์จิ้น ขึ้นมาได้ สุมาอี้มีความโดดเด่นอย่างไร ทำให้เขาสามารถต่อกรกับมังกรหลับอย่างจูกัดเหลียง ขงเบ้ง ได้ ตำราพิชัยสงครามสุมาอี้ คือคำตอบของเรื่องราว

“อันธรรมดาการสงครามนี้มีอยู่ห้าประการ
ประการหนึ่งเห็นว่าจะต้านทานได้ก็ให้คิดอ่านออกมารบพุ่งจงสามารถ
ประการหนึ่งถ้าเห็นสู้มิได้ก็อย่าออกมารบพุ่งให้รักษาเมืองจงมั่นคง
ประการหนึ่งถ้ารักษาเมืองไว้ไม่ได้ให้หนีเอาตัวรอด
ประการหนึ่งแม้ไม่หนีก็ให้ออกมาอ่อนน้อมแต่โดยดีจะมีชีวิตสืบไป
ประการหนึ่งถ้าไม่ออกมาอ่อนน้อมโดยดีก็ควรที่จะตาย”

Image may contain: text

หรือแปลได้ว่า

“สู้ได้ จงสู้
สู้ไม่ได้ จงป้องกัน
ป้องกันไม่ได้ จงหนี
หนีไม่ได้ จงยอม
หากไม่ยอม ก็ตาย”